Het Antropoceen is geen probleem

Plastic soep, WikiMedia Commons.

Problemen en Toestanden

Het Antropoceen is geen probleem. Poep onder je schoen is dat wel. Peuteren met een stokje biedt soelaas. Een vastgelopen computer is een probleem. Maar een belletje met de IT-afdeling is de oplossing. Maar wie kunnen wij bellen voor het Antropoceen?

Het Antropoceen is een toestand. Waar een probleem altijd een mogelijke oplossing suggereert, moet je met een toestand leren leven. Dingen kunnen beter of slechter gaan, maar nooit kun je door wat peuteren of door een nieuwe aanschaf deze toestand helemaal opheffen. Een toestand blijft.

Een chronische ziekte is een toestand, net zoals langdurige depressie dat is. We kunnen hier niet één-twee-drie aan ontsnappen, alhoewel het zinvol is om ons wel te verzetten tegen de kwalijke effecten van deze aandoeningen.

Maar wat maakt het uit hoe we het Antropoceen noemen?

Antropoceen als Toestand

Het is belangrijk om het Antropoceen als toestand te zien, stelt Julia Adeney Thomas in het boek \textit{The Anthropocene: A Multidisciplinary Approach}. Hierin legt zij uit dat het Antropoceen een tijdperk is, waarin de menselijke invloed te zien over de hele aarde.

Talloze aardse processen zijn verstoord geraakt. Wij laten onvermijdelijk onze sporen na. Microplastics. Koolstofdioxide. Er zijn geen stokjes waarmee we deze menselijke shit kunnen weg peuteren.

Er is bijvoorbeeld genoeg aluminium geproduceerd om de hele VS in te wikkelen. En er is globaal ongeveer een kilo beton per vierkante meter van de aarde door mensen gemaakt. Dit zal allemaal tot diep in de toekomst zichtbaar zijn in de aardlagen.

Tonnen met industrieel afval, Wikimedia Commons.

Oplossing is het Probleem

Thomas waarschuwt er in haar boek zelfs voor dat het gevaarlijk kan zijn om het Antropoceen als probleem te zien, precies omdat dit de suggestie wekt dat er makkelijke oplossingen zijn.

Eén van zulke psuedo-oplossingen is \textit{geo-engineering}. Dit is het grootschalig technisch ingrijpen in het functioneren van de aarde, om onze schadelijke effecten ongedaan te maken.

Voorbeelden van geo-engineering zijn ruimtespiegels die zonlicht weg reflecteren van de aarde, of zwaveldeeltjes die in de atmosfeer worden geïnjecteerd om het weerkaatsende vermogen van de atmosfeer te vergroten. Klinkt fantastisch, toch?

In plaats van de oorzaak aan te pakken, bestrijden geo-ingenieurs de symptomen van onze toestand. Het lijkt een oplossing te zijn, maar alleen als je onze toestand versimpelt tot een probleem. Te warme atmosfeer? Spuit er koelvloeistof in!

In werkelijkheid is het probleem echter al ontzettend complex. Wie hebben er het meeste bijgedragen aan de opwarming van de aarde? Hoe gaan we om met onbedoelde bijeffecten van ingrepen? Hoe verdelen we de baten en de lasten? Onder het probleem liggen talloze vragen.

Daarnaast is het ook een sprookje te denken dat we álle problemen zo kunnen wegvegen. Er is geen enkele mogelijkheid dat we alle nanodeeltjes plastic kunnen terughalen die nu door de sferen van de aarde bewegen. Noch kunnen we de grootschalige verplaatsing van gesteente terugdraaien. Opgegraven mineralen worden niet terug gepropt in mijnen.

Als we het Antropoceen zien als een probleem, dan foppen we onszelf. Het is een toestand.

Vervuiling op een strand, Wikimedia Commons.

Leren Leven met Onszelf

Voor een toestand bestaan alleen tijdelijke oplossingen. Het is zinvol om steeds opnieuw te kijken wat nu de beste stap is om te nemen. Er is bovendien niet één beste oplossing voor iedereen. Het blijft pappen en nathouden.

Ik denk dat we zo ook naar het Antropoceen zullen moeten kijken. De invloed van de mens zal nooit helemaal verdwijnen zolang wij bestaan. Wie een clean escape belooft, die liegt.

In plaats daarvan moeten we streven naar een zo leefbaar mogelijke planeet, waarbij zelfs leefbaarheid een begrip is dat géén eenvoudige definitie heeft. De eisen van Westerlingen aan het leven zijn een stuk minder bescheiden dan die van de meesten anderen. Het maakt dus uit wie het probleem mag definiëren.

Het is daarom belangrijk dat zelfs de probleemstelling aangevochten kan en mag worden. Als we het Antropoceen als toestand zien, dan zullen we niet gauw geloven dat er één manier is om deze situatie te benaderen.

Bron

Julia Adeney Thomas, Jan Zalasiewicz, Mark Williams. 2020. The Anthropocene: A Multidisciplinary Approach. Wiley.