Sterrenwonden

Jul 5, 2020 00:00 · 668 words · 4 minute read Sporen Antropoceen Tijd

De aarde, bezien vanaf het oppervlak van de maan. Foto van NASA’s Lunar Orbiter (1966).

1964, New York. Tientallen geologen komen samen voor een ongebruikelijk toepassingen van hun vakgebied. Terwijl zij getraind zijn om naar de grond te kijken, hun hamertjes in de hand, en de rotsen te bestuderen die het archief van de diepe tijd vormen, wordt nu van hen gevraagd om omhoog te kijken naar het bleke schijnsel van de maan. De kale rots, inspirate van zoveel dichters en romantici, is het onderwerp van de conferentie “The Geological Problems in Lunar Research”. Deze conferentie is onstaan onder de druk van de geoloog Shoemaker, die stond te popelen om de geologie naar de ruimte te brengen. “The moon is made of rock, so geologists are the logical ones to go there — me, for example.” (Powell 2016, 167) Hoewel Shoemaker de reis naar de ruimte nooit zou maken vanwege een zwakke gezondheid, volgden hij en zijn collega-geologen vanaf de aarde aandachtig alle ontwikkelingen van de ruimtevaart. Waren de kraters van de maan, bijvoorbeeld, ontstaan door vulcanisme of door de inslagen van meteorieten?

Maar geologen blijven geologen, gericht op wat onder hun voeten ligt en de focus verschoof daarom ook terug naar de aarde. Als de duizenden kraters van de maan inderdaad door de inslag van meteorieten waren gevormd, was de aarde dan wel gespaard gebleven? De blik omhoog van geologen zou een nieuwe blik omlaag naar de aarde mogelijk maken. De zoektocht naar kraters op onze planeet zou echter een volstrekt andere vingerafdruk zichtbaar maken…

Vredefort Ring, foto van Wikipedia

Dietz en de Astroblemen

Op de conferentie verdedigde Robert Dietz zijn eerdere stelling dat ook de aarde bestookt was met neerstortende hemellichamen. Als voorbeeld van een krater gaf hij de Vredefort Ring in Zuid-Afrika, welke volgens hem gevormd was door een meteoriet. De sporen van zulke inslagen noemde hij astroblemen, oftewel ‘ster-wonden’. Deze poëtische notie verruimde het blikveld van geologen. Misschien was de aardgeschiedenis wel onderbroken door grote catastrofes waarvan de astroblemen getuigenis aflegden. Zulke catastrofes werden later inderdada gevonden, bijvoorbeeld de krater in de buurt van het Yucátan Schiereiland. Deze krater zou een spoor zijn van een dramatisch gebeurtenis 65 miljoen jaar geleden, toen een meteoriet het einde inluidde van het Cenozoïsche tijdperk en de dinosauriërs.

‘Meteor Crater’, veroorzaakt door een meteoriet

SEDAN nuclear crater, veroorzaakt door de detonatie van een atoombom

De mens als catastrofe?

Geologen begonnen in 1964 met andere ogen naar het aardoppervlak te kijken. Troffen wij niet nog meer van zulke kraters aan, die mogelijk door meteoren veroorzaakt waren? Vanuit deze blik stuitte onderzoeker Nicholas Short op een wel erg unheimische gelijkenis (zie afbeeldingen boven). Hij zag twee kraters, nauwelijks van elkaar te onderscheiden, maar met een totaal andere geschiedenis. De éne was bewust gemaakt door de detonatie van een atoombom in de woestijn van Arizona. De andere was het vermoedde spoor van een meteoriet inslag, een formatie nu genaamd Meteor Crater. De mens had een spoor gemaakt van de omvang van een inslag. Lang voordat de discussie over het Antropoceen zou losbarsten, zagen geologen hier al het bewijs dat de mens een impact van proportie kon hebben op het landschap - als een ster die neerstort…

Short zag in deze ontdekking echter vooral het nut van nucleaire ontploffingen. Omdat hun impact zó leek op de inslag van meteorieten, zouden onderzoekers gericht ontploffingen kunnen laten plaatsvinden om te bestuderen hoe astroblemen zich vormden. Ik zie in deze foto’s vooral een onthulling over de invloed van de mens, welke stuitend zichtbaar is geworden door terug te blikken op de aarde vanuit de ruimte. NASA’s satellieten laten nog steeds meer zien van deze invloed, die in alle uithoeken van de planeet te ontwaren is.

Wij lijken wel wat op meteorieten. Ook wij trekken onze vurige staarten achter ons aan in de vorm van de sporen die onze activiteit achter laat. Maar als wij verschillen van meteorieten, dan omdat onze baan niet bepaald wordt de zwaartekracht. Waar wij in gaan slaan, dat weet nog niemand.

tweet Share